ARİZONA SELVİSİ (CUPRESSUS ARIZONICA SP.)
Cupressus arizonica , koniden oval- konik bir tacı olan iğne yapraklı yaprak dökmeyen bir ağaçtır. 10-25 m (33-82 ft) yüksekliğe kadar büyür ve gövde çapı 55 cm'ye (22 inç) ulaşır. Yapraklar, donuk gri-yeşilden parlak sarımsı mavi-yeşile değişen yoğun spreylerde büyür. Yapraklar pula benzer, 2-5 mm uzunluğundadır ve yuvarlak (düzleştirilmemiş) sürgünlerde üretilir. Tohum kozalakları küresel ila dikdörtgendir, 15-33 mm uzunluğunda, 6 veya 8 (nadiren 4 veya 10) pullu, ilk başta yeşil, tozlaşmadan yaklaşık 20-24 ay sonra olgunlaşan gri veya gri-kahverengidir. Koniler uzun yıllar kapalı kalır, yalnızca yatak dalı öldürüldükten sonra açılır (çılgın bir yangında veya başka türlü), ateşe maruz kalan çıplak zemini kolonize etmek için tohumlar. Erkek koniler 3-5 mm uzunluğundadır ve Şubat-Mart aylarında polen salmaktadır.
Cupressus arizonica esas olarak güneybatı Amerika Birleşik Devletleri'nde güneybatı New Mexico ve Güney Kaliforniya, birkaç popülasyonla birlikte güney Nevada ve Meksika'da bulunur. Vahşi doğada, türler genellikle büyük ormanlarda değil, küçük, dağınık popülasyonlarda bulunur.
Arizona selvi, özellikle güçlü sarımsı C. arizonica glabra , yaygın olarak süs ağacı olarak yetiştirilmektedir. Monterey selvisinden farklı olarak, Seiridium cardinale mantarının neden olduğu selvi kanserine karşı oldukça dirençli olduğunu kanıtlamıştır ve bu hastalığın yaygın olduğu yerlerde büyüme güvenilirdir.
.jpg)
GÖKNAR (ABIES SP.)
Göknar ya da köknar çamgiller familyasının Abies cinsinden iğne yapraklı ağaç türlerine verilen ad. 40m’ye kadar boylanabilen göknarlar, kendine özgü formu, gövde kabuğu iğne yaprakları ve hatta kokusu ile Çamgiller familyasının diğer türlerinden ayırt edilebilir. Yapraklarının alt yüzeyinde beyaz çizgiler vardır. Kozalaklar sonbaharda olgunlaşınca pulları dökülür. Türkiye'de 213.652 hektar saf göknar ormanı bulunmaktadır.
Yaz-kış yeşil, boylu orman ağaçlarıdır. Piramidal veya dar konik bir şekilde gelişme gösterir. Gövde genel olarak çatallanma göstermez, dallar gövdeye çevrel olarak dizilmiştir. Kozalakları yukarıya doğru dik olarak durur. Bu özelliği ile kozalakları
Göknar türleri genellikle yarı gölge ortamlarda iyi gelişme gösterir. Nemli ve verimli orman topraklarını tercih ederler. Ancak nemli, kumlu, veya killi topraklarda da iyi gelişirler. Kireçli topraklardan hoşlanmazlar hava nisibi nemini yüksek, yaz aylarını yağışlı ve serin olmasını isterler.
Kuzey yarımkürede mutedil (ılıman) iklim bölgelerinin, yüksek dağlık kesimlerinde ve Kuzey Afrika, Himalayalar ve Türkiye'de doğal olarak yetişir.
KARAÇAM (PINUS NIGRA SP.)
Genel Özellikleri
Avrupa karaçamı veya karaçam olarak bilinen Pinus nigra ağırlıklı olarak dağlık alanlarda olmak üzere Avrupa ve Anadolu'da geniş fakat parçalı bir dağılıma sahip, hızlı büyüyen bir kozalaklı ağaçtır. Kendi başına serbestçe büyürken dallar tabana kadar doludur. Gençliğinde ağaç hala piramidal olarak büyür, ancak olgunlaştığında genişler, yuvarlaklaşır. Siyahımsı gri kabuğun derin olukları vardır ve özellikle olgun ağaçlarda dekoratiftir. Dallar çıplak ve sarımsı kahverengidir. İğneler birlikte 2'li demetler halinde büyür ve çarpıcı koyu yeşil, sert ve biraz sivridir. Neredeyse simetrik olan kozalaklar açık kahverengidir ve genellikle çiftler halinde veya tek tek asılır. Boş kozalaklar ilkbaharda düşer. Birçok toprak türü için uygundur. Kuru, kireçli topraklarda bile yetişir. Şekillendirmeyi iyi tolere eder, bu nedenle bu ağaç daha küçük alanlarda da kullanılabilir. Deniz rüzgarına dayanıklı ve hava kirliliğine karşı oldukça dayanıklıdır.
Morfolojik Özellikleri
Karaçam genellikle 30 m'ye ulaşan büyük, yaprak dökmeyen bir kozalaklı ağaçtır, ancak istisnai olarak 40 m'ye kadar yüksekliklere ulaşabilir. Kabuğu genellikle koyu grimsi kahverengiden siyaha kadardır (Latince adı “nigra”ya yol açar) ve yaşlı ağaçlarda uzunlamasına derin çatlaklar oluşur. Genç bireylerde taç koniktir, yaşlı ağaçlarda şemsiye şeklini alır. İğneler çiftler halinde 8-15(19) cm uzunluğunda, 1-2 mm çapında, düz veya kavisli ve ince dişlidir. Normalde ağaçta 3-4 yıl (istisnai olarak 8'e kadar) 5 kalırlar. Karaçam bir evciklidir. Erkek kedicikler sarı, dişi çiçek salkımları kırmızımsıdır. Kozalaklar sapsız, 4-8(9) cm uzunluğunda, 2-4 cm genişliğinde ve sarı-kahverengi renktedir. İkinci yılın sonbaharında olgunlaşırlar ve üçüncü yılda açılırlar. Kozalaklar 30-40 tohum içerir. Tohumlar gri renkli, 5-7 mm uzunluğunda, 19-26 mm uzunluğunda kanatlıdır. 400 yılı aşkın bir ömre sahip, uzun ömürlü bir türdür. Almanya'daki bir örneğin 1 000 yaşın üzerinde ve çevresinin 7 m'nin üzerinde olduğu bildirilmektedir.
LADİN (PICEA SP.)
Görünüm:
İğneye benzer yapraklar birkaç mevsim kalıcıdır ancak çamınkinden çok daha kısadır; spiraller içinde tek başına ve yakından doğar; enine kesitte dörtkenarlı veya baklava biçimlidir. Her yaprak tabanda dar görünür. Çiçekler aynı ağaçta -erkek ve dişi olmak üzere- küçük koniler şeklinde görünür. Ladin, ince, pürüzsüz veya düzensiz kenarlı pullara sahip sarkık bir odunsu koniye sahiptir. 30 metre veya daha fazla boylanma gösterir.
Nemli pek çok toprak türüne uyum sağlar, soğuk ve serin iklimler severler. Ladinlerin 40’a yakın türleri vardır. Çoğu ladin soğuklara ve dona karşı dayanıklıdır.
Yetiştirme:
Tam güneş severler ancak yaz aylarında öğle vakti gölgeye ihtiyaç duyar aksi takdirde iğneli esmerleşme meydana gelir. Alt dalları budanmamalıdır, sığ kökleri olduğu için normalde de rüzgâra dayanıksızdır ve devrilme ihtimalleri artar. Yarı gölge ağacıdır. Gaz zararına karşı hassas oldukları için fabrika bahçesi gibi yerlere dikilmemelidir.
Tohumlar soğuk ön işleme ihtiyaç duyar ve genellikle kış veya erken ilkbaharda ekilir. Tohumlar, P. Glauca için Eylül ve Ocak, Ağustos sonu-Eylül ayları arasında kozalaklardan toplanabilir. Tohumları pulların kenarında belirir belirmez çıkarın ancak mümkün olduğunca uzun süre kozalaklarda olgunlaşmalarına izin verin. Yumuşak ağaç kesimleri sonbaharın sonlarında veya ilkbaharın başlarında alınabilir. Köklenmesi zordur ve iki yıl kadar sürebilir.
MAZI (THUJA SP.)
Genellikle piramitsi bir görünüm sergileyen mazı ağaçlarının ince, pulsu bir dış kabuğu ve lifli bir iç kabuğu vardır. Dalları ya yatay bir konumdadır ya da yukarı doğru yönelmiştir.
Sürgünlere karşılıklı olarak dizilen pulsu yapraklarının henüz olgunlaşmamış olanları iğnemsi biçimlidir. Ayrı dalların uçlarında oluşan yuvarlak biçimli erkek çiçek kümelerinin kırmızımsı ya da sarımsı rengine karşılık, oldukça küçük yapıdaki dili çiçek kümeleri leylağımsı yeşil renkleriyle ayırt edilir.
Ortalama 4-6 çift ince, esnek puldan oluşan yumurta biçimli kozalaklarının uzunlukları 8–16 mm arasında değişir.
Mazı ağacı kerestecilik ve yakacak olarak kullanılmasının dışında boyacılıkta ve eczacılıkta da kullanılır. Mazı yaprakları kaynatılarak yeşil renkte boya elde edilir; pamuk ve yün boyanmasında kullanılır.
Deri hastalıklarında mazı yaprağı tentürü, etbeni ve papilom gibi iyicil vejetasyonları gidermek amacıyla yerel olarak kullanılır.
Homeopatide, mazı tentüründen idrar yolları hastalıklarının tedavisinde yararlanılır.
BAZI MAZI TÜRLERİ
Batı mazısı (Thuja occidentalis)
Boylu mazı (Thuja plicata)
Japon mazısı (Thuja standishii)
Çin mazısı (Thuja sutchuenensis)
Doğu mazısı
.jpg)
SERVİ (CUPRESSUS SP.)
Servi veya Selvi olarak halk arasında adlandırılan ve boyu 30 ile 35 metreye kadar uzayabilen bir ağaç türüdür. Koyu yeşil renkteki yaprak dokusu ile uzaklardan dahi dikkati çekebilen bir nitelik barındırır. Nemli topraklarda yetişen ağacın ortalama ömrü ise 2000 yıldır. Son derece yavaş büyüyen bir ağaç türüdür. Daha çok park ve bahçelerin peyzajında tercih edilirler.
Ağacın küçük bir futbol topuna benzeyen kozalakları vardır ve birbirini örtecek biçimde üst üste yerleşmiş durumdaki pul yaprakları ile diğer iğne yapraklı ağaç türlerinden farklı bir özellik barındırır. Her yıl yeşil kalan ağaç ve ağaçcık halinde, yaprakları pul biçiminde olan odunsu bitki türlerindendir.
Ağacın sürgünleri dört köşeli veya yuvarlakça olup, nadir olarak yassı görülür. Ağaçtaki pul yapraklar sürgünlere karşılıklı dört sıra üzerine sıralanmış durumda olup, pul yaprakların stoma bandı yahut lekeleri bulunmaz. Fakat arka yüzlerinde yağ bezeleri mevcuttur. Primer yapraklar ise iğne yaprak biçimindedir. Tek evcikli bir yapıya sahiptir. Ağacın kozalakları kalkan biçiminde pullardan meydana gelir ve pulları olgunlaşınca dağılım göstermez.
Servi Ağacı Özellikleri
Servi ağacının kendisine özgü bazı önemli özelliklerinin varlığı söz konusudur. Bunları ise şu şekilde sıralamak doğru olacaktır:
- Her daim yeşil kalan ağaç türlerindendir.
- İnce yapılı ve uzun boylu bir ağaçtır.
- Oldukça uzun uzun ömürlüdür.
- Dayanıklı bir ağaç olması sebebiyle kullanım alanı da oldukça fazladır.
- Servi veya Selvi olarak adlandırılan ağacın yaklaşık 20 türü bulunur.
- Servi veya Selvi ağacı güzel kokusu ve görünümü ile dikkat çeken bir ağaç türüdür.
- Birçok toprak yapısı ile uyumlu olabilen bir ağaçtır.
